Η «Αυγή του πολιτισμού» – Παρουσιάστηκε η μορφή γυναίκας που έζησε σε σπήλαιο των Τρικάλων την Μεσολιθική περίοδο


Tο πρόσωπο της «Αυγής» παρουσιάστηκε από τον επ.καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ορθοδοντικό κ. Μανώλη Παπαγρηγοράκη ο οποίος ως επικεφαλής ομάδας Ελλήνων επιστημόνων είχε δημιουργήσει προ ολίγων ετών το πρόσωπο της Μύρτιδας. Ήταν μια νεαρή Αθηναία η οποία έζησε και πέθανε την εποχή του λοιμού γύρω στο 430 π.Χ.

Ο κ. Παπαγρηγοράκης αποκάλυψε το πρόσωπο της Αυγής κατά την διάρκεια ημερίδας υπό τον τίτλο «Η Αυγή στην αυγή του πολιτισμού». Στο πλαίσιο της ημερίδας παρουσιάστηκε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων από ποικίλα επιστημονικά πεδία που συνδέονται με την γαστρονομία όπως και την ενδυμασία της εποχής εκείνης. Παράλληνα αναπτύχθηκαν θέματα από ειδικούς επιστήμονες αναφορικά με την γλώσσα, την οικονομία , την κατοικία ακόμα και το κριτήριο ομορφιάς στην μακρινή περίοδο του Μεσολιθικού ανθρώπου στον Ελλαδικό χώρο.
Η κα Νίνα Κυπαρίσση-Αποστολίκα, Δρ. Προϊστορικής Αρχαιολογίας, διευθύντρια των ανασκαφών του Σπηλαίου Θεόπετρας και επίτιμη διευθύντρια της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας, είναι η αρχαιολόγος που έκανε τις ανασκαφές στο σπήλαιο της Θεόπετρας και έφερε στο φώς τα ευρήματα. Όπως ανέφερε πρόκειται για την πρώτη βεβαιωμένη «παρουσία» μεσολιθικού ανθρώπου στη Θεσσαλία. «Το όνομά της Αυγής» αποδίδει την αυγή του σημερινού πολιτισμού» είπε καθώς βάση των οστών της χρονολογείται στο 8070 π. Χ.
Όσο για την Μύρτιδα , ο κ. Παπαγρηγοράκης υπενθύμιζε ότι ονομάστηκε από τον ΟΗΕ ως «Φίλη των Στόχων της Χιλιετίας», συμπεριλαμβάνεται στα σχολικά βιβλία της Αυστραλίας ενώ πολύ σύντομα τα ΕΛ.ΤΑ εκδίδουν γραμματόσημο με την μορφή της.
Το Σπήλαιο της Θεόπετρας
Το σπήλαιο της Θεόπετρας βρίσκεται μόλις 4 χιλιόμετρα από τα Μετέωρα, στον επιβλητικό βράχο της Θεόπετρας χρονολογίας 137.000.000 – 65.000.000 ετών περίπου. Ξεχωρίζει στα αριστερά μας κατευθυνόμενοι από τα Μετέωρα προς την πόλη των Τρικάλων.
Ακολουθούμε το δρόμο προς το χωριό της Θεόπετρας και οι ταμπέλες μας καθοδηγούν στην είσοδο του χώρου όπου αφήνουμε το αυτοκίνητό μας και ανεβαίνουμε τα σκαλιά που μας οδηγούν στην είσοδο του σπηλαίου.
Το εσωτερικό του αποτελείται από μια κύρια αίθουσα 500 τ.μ. περίπου. Με τη χρήση της μεθόδου της οπτικής φωταύγειας ανακαλύφθηκε ότι το τείχος που καλύπτει ένα μέρος της εισόδου του σπηλαίου χρονολογείται στα 23.000 χρόνια εκτιμώντας το ως το αρχαιότερο στην Ελλάδα. Μπαίνοντας στο σπήλαιο ο επισκέπτης βλέπει την επιφάνεια όπου είναι τα αποτυπώματα των ανθρώπινων πελμάτων και δύο τάφους. Μέσα στο σπήλαιο οι ανασκαφές έφεραν στο φως αρκετά ευρήματα οικιακής οικονομίας, λίθινα εργαλεία Παλαιολιθικής – Μεσολιθικής εποχής, αποθηκευτικά πιθάρια, κοσμήματα, οστέινα εργαλεία, ένα χρυσό κόσμημα Παλαιολιθικής περιόδου και τα ανθρώπινα αποτυπώματα που χρονολογούνται στα 130.000 χρόνια, μία απο τις σπουδαιότερες ανακαλύψεις. Επίσης με τη διαδικασία του νεροκόσκινου βρέθηκαν καμμένοι καρποί από βατόμουρο, αμύγδαλο, μπιζέλι και όσπρια. Ακόμη διασώζεται ένας γυναικείος σκελετός της Μεσολιθικής εποχής (7.500-8.500 ετών). Οι ανθρωπογενείς επιχώσεις πάχους 6 μέτρων μαρτυρούν τη χρήση του σπηλαίου τη Μέση και Ανώτερη Παλαιολιθική, τη Mεσολιθική και τη Nεολιθική εποχή. Το σπήλαιο είχε το τείχος για να προστατεύονται οι ένοικοί του από το ψύχος που επικρατούσε την εποχή εκείνη δηλαδή της τελευταίας παγετώδους εποχής.
photo by Richard Pianka
ΔΙΑΒΆΣΤΕ ΕΠΊΣΗΣ: Kλειστό εδώ και καιρό το σπήλαιο Θεόπετρας! – Από το Φεβρουάριο ΤΟΥ 2017 δεν λειτουργεί και το Μουσείο
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (ΓΙΩΤΑ ΣΥΚΚΑ)
Οποιος φτάνει στην Καλαμπάκα αλλά και στα Μετέωρα ρωτάει να μάθει για το σπήλαιο που βρίσκεται στην κοινότητα της Θεόπετρας, τη δυτικότερη προϊστορική θέση της θεσσαλικής πεδιάδας. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό μνημείο που εξάπτει τη φαντασία όσων έχουμε φτάσει έως εκεί. Στο σπήλαιο έχουν βρεθεί αποτυπώματα ανθρώπινων πελμάτων ηλικίας από 130.000 έως 140.000 ετών. Τα δεύτερα, λένε, στην Ευρώπη, μετά εκείνα της Terra Ammata της Γαλλίας, 380.000 ετών. Οπως και να ’χει, η φαντασία τρέχει, θέλεις να δεις από κοντά τα ίχνη που μοιάζουν παιδικά. Εντυπωσιακή πράγματι μαρτυρία για την κατοίκηση, που φτάνει πολύ παλιά. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο δέλεαρ για τους ξένους επισκέπτες.
Αλλά να που τα θαλάσσωσε για άλλη μία φορά το υπουργείο Πολιτισμού. Το σπήλαιο της Θεόπετρας, το οποίο αποτελεί σημείο αναφοράς για την προϊστορία της ΝΑ Ευρώπης, και για τον ρόλο του στη μετακίνηση πληθυσμών από τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη της παλαιολιθικής περιόδου αλλά και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως η γνώση της κεραμικής τεχνολογίας και η καλλιέργεια της γης –που αποτελούν βασικά στοιχεία της λεγόμενης «νεολιθικής επανάστασης»–, είναι κλειστό ένα χρόνο τώρα. Και το Μουσείο, Κέντρο Τεκμηρίωσης Εκπαίδευσης Σπηλαίου Θεόπετρας (ΚΤΕΣΘ), κλειστό κι αυτό από τον Φεβρουάριο.
«Είναι ο μόνος μουσειακός χώρος στην Ελλάδα αφιερωμένος αποκλειστικά στην πρώιμη προϊστορία», επισημαίνει –μαζί με όλα τα παραπάνω για τη μοναδικότητά του–, σε επιστολή της προς την υπουργό Πολιτισμού και την Αρχαιολογική Υπηρεσία, η Αικατερίνη Κυπαρίσση-Αποστολίκα. Επίτιμη διευθύντρια της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας, εξαιρετική επιστήμων που διατέλεσε και διευθύντρια Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στην κεντρική υπηρεσία του υπουργείου, ξεκίνησε την ανασκαφή πριν από 30 χρόνια και τώρα, που είναι συνταξιούχος πια από το τέλος του 2011, παρακαλεί το υπουργείο να ανοίξει πάλι αυτό το εξαιρετικό μνημείο για το οποίο εργάστηκαν τόσοι επιστήμονες κι έγιναν τόσες δημοσιεύσεις. Ενας «θησαυρός» για την ελληνική προϊστορία, όπως σημειώνει, που με κοινοτικά χρήματα αναδείχθηκε σε επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο και σήμερα είναι το μόνο αναδεδειγμένο προϊστορικό σπήλαιο στη χώρα, όπου μπορεί κανείς να δει και να μάθει για τα τόσο σημαντικά ευρήματά του, να δει προϊστορική ταφή στη θέση της, τις εστίες των 60.000 χρόνων, τα αποτυπώματα των ανθρώπινων πελμάτων κ.λπ.
Οποιος φτάνει σήμερα στη Θεόπετρα ξαφνιάζεται που δεν λειτουργεί ούτε το ΚΤΕΣΘ. Ελλείψει φυλάκων, είναι η απάντηση. Συνταξιοδοτήθηκε και ο μόνιμος φύλακας. Οσο για το σπήλαιο, έκλεισε το καλοκαίρι του 2016 εξαιτίας πτώσης λίθων από τα πρανή του βραχώδους λόφου εξωτερικά. Εκλεισε ο χώρος, το θέμα παραπέμφθηκε στη Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων μαζί με μελέτη στερέωσης που είχε εκπονηθεί παλαιότερα από τον βραχομηχανικό Δ. Μονοκρούσο, ηρέμησαν και οι ιθύνοντες και άφησαν την υπόθεση στο συρτάρι. Οπως λέει στην «Κ» η δρ Κυπαρρίση, τον χειμώνα που μας πέρασε εργάστηκε στο σπήλαιο επί 15 ημέρες και δεν παρατήρησε κάτι. «Δεν αμφισβητώ τον ρόλο των στατικών μηχανικών, αλλά ας βάλουν, αν κρίνουν απαραίτητο, ένα στέγαστρο στην είσοδο του σπηλαίου, όπως προέβλεπε η αρχική μελέτη, ή ένα πλέγμα ασφαλείας».
Για όλα αυτά ενημέρωσε, όπως ότι θα μπορούσε να αποσπαστεί ένας φύλακας από κάποιο άλλο μουσείο. Ακόμη περιμένει απάντηση από την πολιτική ηγεσία αλλά και παλιούς συναδέλφους. Αραγε μετέβησαν εκεί για την απαραίτητη αυτοψία; Από τον περασμένο Μάιο έχει ενημερώσει εγγράφως το υπουργείο, ζητώντας να επαναλειτουργήσει το εδώ και ένα χρόνο κλειστό σπήλαιο, καθώς και το κέντρο τεκμηρίωσης που δεν λειτουργεί τους τελευταίους μήνες. «Θα έβαζαν πενταμηνίτες φύλακες από τον ΟΑΕΔ, όλα αυτά τον περασμένο Φεβρουάριο. Τότε τελείωσε η θητεία των προηγούμενων και δεν προκηρύχθηκε καμία θέση».
Αίσθημα περιφρόνησης
Στο μεταξύ, χάνονται έσοδα αλλά και η τοπική κοινωνία νιώθει περιφρονημένη. Για ένα μνημείο και έναν προορισμό που αποτελεί πόλο έλξης Ελλήνων και ξένων επισκεπτών, μαθητών και φοιτητών. Περίπου 980.000 ευρώ δόθηκαν από το Γ΄ ΚΠΣ για την ανάδειξη του σπηλαίου και 590.000 ευρώ για το κέντρο τεκμηρίωσης από το ΕΣΠΑ.
Αύγουστος πια και τα περισσότερα προβλήματα –με ελάχιστες εξαιρέσεις– παραμένουν άλυτα στο υπουργείο Πολιτισμού. Δεν είναι μόνο το σπήλαιο της Θεόπετρας που παραμένει κλειστό. Δεκάδες κλειστοί χώροι περιμένουν να κάνει κάτι το ΥΠΠΟΑ, να γίνουν οι προσλήψεις που είχε εξαγγείλει από τη Νίσυρο ο πρωθυπουργός τον περασμένο Δεκέμβριο. Εχει σημασία να γίνουν αυτό το καλοκαίρι.
Ads