Πάσχα στη Θεσσαλία: Στα Τρίκαλα της φύσης και της ιστορίας
© Theo Athanasiadis/Views of Greece
Οδηγός για διακοπές στα Τρίκαλα, τον νομό που συνδυάζει τη φύση, την ιστορία και το μοναδικό γεωλογικό και θρησκευτικό μνημείο των Μετεώρων
Επιβλητικά βουνά και κοιλάδες, γεωλογικά θαύματα, ονομαστά ποτάμια, φαράγγια, λίμνες, αλλά και παραλίες σπάνιου κάλλους συνθέτουν το μωσαϊκό της Θεσσαλίας, καθιστώντας την ιδανικό προορισμό για πασχαλινές αποδράσεις.
Σε απόσταση μόλις λίγων ωρών οδικώς από τη Θεσσαλονίκη, ο ταξιδιώτης μπορεί να επισκεφτεί τον Βόλο, τα Τρίκαλα, την Καρδίτσα και τη Λάρισα, να περιηγηθεί σε γραφικά ορεινά και παραθαλάσσια χωριά, να ξεναγηθεί σε ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία και να απολαύσει την απίστευτη ποικιλομορφία της θεσσαλικής φύσης.
Η Voria.gr ανοίγει σήμερα το αφιέρωμα στη Θεσσαλία με την παρουσίαση των Τρικάλων, της περιφερειακής ενότητας που έχει το προνόμιο να διαθέτει σπάνιες φυσικές ομορφιές, πλούσια ιστορία και βέβαια τα Μετέωρα, το δεύτερο πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά τον Άγιον Όρος κι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία του κόσμου.
Η πόλη των Τρικάλων
Τα Τρίκαλα, πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού, είναι μια όμορφη πόλη χτισμένη στη θέση της αρχαίας Τρίκκης (σύμφωνα με τη μυθολογία, η νύμφη Τρίκκη ήταν κόρη του Πηνειού) και πατρίδα του περίφημου γιατρού της αρχαιότητας, Ασκληπιού.
Η πόλη χρωστά σε μεγάλο βαθμό την ομορφιά της στο γραφικό ποταμό Ληθαίο με τις δέκα γέφυρες που συνδέουν τις δύο όχθες, εκ των οποίων η κεντρική κατασκευάστηκε από Γάλλους το 1888, αλλά και στα ιστορικά της μνημεία, την εξαιρετική ρυμοτομία, τις ευρύχωρες πλατείες, τα πάρκα και τους πεζοδρόμους της.
Βασικός σταθμός για κάθε επισκέπτη είναι η παλιά πόλη, η οποία αποτελείται από τις συνοικίες Βαρούσι και παλιά Μανάβικα. Το Βαρούσι, που επί τουρκοκρατίας ήταν χριστιανική συνοικία και μέχρι τη δεκαετία του 1930 η αρχοντογειτονιά των Τρικάλων, σήμερα είναι στο σύνολο της διατηρητέα. Τα παλιά βαρουσιώτικα σπίτια κτισμένα μεταξύ 17ου και 19ου αι. και οι πολυάριθμες εκκλησίες αντικατοπτρίζουν την οικονομική και πολιτιστική άνθιση του 18ου και 19ου αι. που ήταν αποτέλεσμα της ανάπτυξης του εμπορίου και της βιοτεχνίας. Τα στενά πλακόστρωτα στενάκια (τα «στενά του Σακαφλιά», γνωστά από το ομώνυμο τραγούδι του μεγάλου λαϊκού συνθέτη Βασίλη Τσιτσάνη, που καταγόταν από την πόλη) προσδίδουν γραφικότητα στη συνοικία.
Το Βαρούσι διακρίνεται για τα όμορφα αρχοντικά με τους περίτεχνους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς και τις μακριές μαρκίζες. Στη συγκεκριμένη συνοικία βρίσκονται οι παλαιότερες εκκλησίες της πόλης, οι οποίες βρίσκονται χτισμένες πολύ κοντά η μία στην άλλη. Οι σωζόμενοι σήμερα ναοί είναι των Αγίων Αναργύρων (τοιχογραφίες του 1575), του Αγίου Δημητρίου (πριν το 1588), του Αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος και του Αγίου Παντελεήμονος (τέλη 16ου – αρχές 17ου αι.), του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (1674), της Αγίας Μαρίνας (1766), της Αγίας Παρασκευής (1843), της Παναγίας Φανερωμένης ή του Γενεσίου της Θεοτόκου (1849-1853), της Αγίας Επισκέψεως (1863-1877), του Αγίου Στεφάνου (1882) και του Αγίου Νικολάου.
Συνέχεια της συνοικίας Βαρούσι μέχρι και την κεντρική πλατεία είναι τα παλιά Μανάβικα, γειτονιά της παλιάς πόλης με χαρακτηριστική, ομοιόμορφη αρχιτεκτονική, όπου βρίσκονται μερικές από τις καλύτερες ταβέρνες και καφέ-μπαρ της πόλης.
Στα βόρεια της πόλης, πάνω σε λόφο, δεσπόζει ο επιβλητικός όγκος του φρουρίου του Ιουστινιανού, όπου σήμερα λειτουργεί χώρος αναψυχής. Στην ανατολική του πλευρά βρίσκεται το Ρολόι, που αποτελεί σήμα – κατατεθέν της πόλης, το οποίο κτίστηκε αρχικά τον 17ο αι. κι έχει υποστεί διαδοχικές καταστροφές και ανακατασκευές.
Από τα αξιοθέατα που ξεχωρίζουν είναι οι Μύλοι Ματσόπουλου, όπου τα Χριστούγεννα λειτουργεί ο Μύλος των Ξωτικών, το Μουσείο Τσιτσάνη που στεγάζεται στις παλιές φυλακές, όπου αποκαλύφθηκε και το δίδυμο οθωμανικό λουτρό, ο Προφήτης Ηλίας, ο μικρός καταπράσινος λόφος με το ζωολογικό κήπο και την πανοραμική θέα της πόλης και το τέμενος του Οσμάν Σάχ ή Κουρσούμ τζαμί (Μολυβένιο τζαμί), που βρίσκεται στην άκρη της πόλης των Τρικάλων, στην οδό Καρδίτσας, νότια των φυλακών και του ναού των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, το μόνο σωζόμενο από τα πολλά οθωμανικά τζαμιά που υπήρχαν κάποτε στην πόλη.
Μην παραλείψετε να κάνετε μία βόλτα με ποδήλατο στην πιο φιλική για το μέσο πόλη της Ελλάδας, να περπατήσετε στον κεντρικό πεζόδρομο της Ασκληπιού και στις όχθες του Ληθαίου και να δοκιμάσετε τις τοπικές γαστρονομικές λιχουδιές συνοδεία τοπικού τσίπουρου.
Ελάτη – Περτούλι
Χτισμένα στις πλαγιές του Κόζιακα, μέσα σε ένα τοπίο μοναδικού φυσικού κάλλους, τα γραφικά χωριουδάκια Ελάτη και Περτούλι δικαίως έχουν αναδειχθεί σε δύο από τα πλέον δημοφιλή ορεινά θέρετρα της Ελλάδας.
Στην Ελάτη τα πέτρινα σπίτια με τις κεραμοσκεπές και τα λιθόστρωτα σοκάκια συνδυάζονται αρμονικά με το καταπράσινο φυσικό περιβάλλον. Το χωριό διαθέτει πλούσια τουριστική υποδομή, με δεκάδες ξενοδοχεία και ξενώνες, γραφικά καφέ/μπαρ, τουριστικά μαγαζάκια, προσεγμένα εστιατόρια και παραδοσιακές ταβέρνες, που θα σας μυήσουν στα μυστικά της τοπικής γαστρονομίας. Φτάνοντας στην Ελάτη θα συναντήσετε μερικά ξύλινα κιόσκια, από όπου μπορείτε να προμηθευτείτε διάφορα προϊόντα, όπως συνθέσεις αποξηραμένων φυτών, αρωματικά βότανα, τσάι του βουνού, μέλι, γλυκά του κουταλιού, τραχανά και χύμα τσίπουρο. Όσοι αγαπούν το περπάτημα, μπορούν να επισκεφτούν το μικρό άλσος με το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Για περίπατο, προσφέρονται και οι πανέμορφες πηγές της περιοχής Κανάλια, Καλογερομάντρι, Γούβες, Ίταμος, Αρβανίτες και Μπέη. Αξίζει, επίσης, να επισκεφτείτε το ξακουστό σπήλαιο στην κορυφή Αρκουδότρυπα και την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου, με το παλιό τέμπλο που φιλοτεχνήθηκε από Ηπειρώτες ξυλογλύπτες.
Το γειτονικό Περτούλι είναι λιγότερο αναπτυγμένο τουριστικά από την Ελάτη, παρέχει όμως και αυτό όλες τις ανέσεις. Πέτρινα σπίτια με κόκκινες ή πέτρινες στέγες, πυκνά δάση, καταπράσινα λιβάδια και τρεχούμενα νερά συνθέτουν το όμορφο σκηνικό. Από τα αξιοθέατα της περιοχής ξεχωρίζουν τα περίφημα Περτουλιώτικα Λιβάδια, που διασχίζονται από τον ποταμό Περτουλιώτικο ή Ξεριά, που κατά τη ροή του δημιουργεί μαιάνδρους («κλούρια», όπως τα λένε οι ντόπιοι). Με αφετηρία το Περτούλι, μπορείτε να ανεβείτε στην κορυφή του Κόζιακα ή στην κορυφή Μπουντούρα, όπου βρίσκεται η ομώνυμη πηγή. Ανάμεσα στην Ελάτη και το Περτούλι, μέσα σε ένα ονειρικό ελατοδάσος, βρίσκεται το μικρό, αλλά προσεγμένο χιονοδρομικό κέντρο Περτουλίου, ένα από τα πιο εύκολα προσβάσιμα χιονοδρομικά κέντρα της χώρας.
Τα δύο ορεινά χωριά των Τρικάλων προσφέρουν τη δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε ποικίλες δραστηριότητες, όπως πεζοπορία στα δάση, ορειβασία, διαδρομές με άλογα ή με ποδήλατα του βουνού, αναρρίχηση και τοξοβολία.
Πύλη Τρικάλων και Παλαιοκαρυά
Μόλις 18 χιλιόμετρα έξω από τα Τρίκαλα βρίσκεται η Πύλη, χτισμένη στα όρια της πεδινής περιοχής της Θεσσαλίας και στην είσοδο του φαραγγιού προς τα ορεινά της Πίνδου. Το χωριό κρύβεται μέσα σε πλατάνια και το διασχίζει ο Πορταϊκός (Πορτιάτης) ποταμός που χωρίζει τα δύο αντικριστά βουνά, Κόζιακα και Ίτανο. Στο κέντρο του χωριού, θα δείτε το φημισμένο μονότοξο γεφύρι του Αγίου Βησσαρίωνα, ένα από τα μεγαλύτερα γεφύρια της ορεινής Ελλάδας. Γεφυρώνει τα δυο βουνά και μέχρι το 1936 ήταν το μοναδικό πέρασμα των κατοίκων στα ορεινά από και προς τον Θεσσαλικό κάμπο.
Μόλις 1,5 χλμ από την Πύλη βρίσκεται η Πόρτα-Παναγιά, ιδιαίτερη πατρίδα του Αγίου Βησσαρίωνα. Εκεί βρίσκεται η βυζαντινή εκκλησιά Πόρτα-Παναγιά, ένα περίτεχνο βυζαντινό μνημείο που χτίστηκε με τα αρχιτεκτονικά υλικά του αρχαίου ιερού της θεάς Αθηνάς, κατάλοιπα του οποίου διακρίνονται στον περίβολο.
Νότια της εθνικής οδού που συνδέει την πόλη των Τρικάλων, την Πύλη και την Ελάτη με τα Αθαμανικά όρη (Τζουμέρκα) βρίσκονται οι τρεις συνοικισμοί της Παλαιοκαρυάς και η ομώνυμη χαράδρα με το τοξωτό γεφύρι και το διπλό καταρράκτη. Στην όμορφη χαράδρα της Παλαιοκαρυάς (Γκρόπας), με το πυκνό παρόχθιο δάσος και την αξιόλογη πανίδα, ρέουν τα κρυστάλλινα νερά του μικρού ποταμού Παλαιοκαρίτη (Παλαιοκαρυώτη), που πηγάζει από τον αυχένα της Γκρόπας και εκβάλλει στον ποταμό Πορταϊκό.
Το μονότοξο γεφύρι ξεπροβάλλει σε ένα βραχώδες στένωμα, σε απόσταση 500 μ. από την Κάτω Παλαιοκαρυά. Δύο φράγματα που κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του 1970, το χαμηλότερο μπροστά και το ψηλότερο πίσω από το γεφύρι, γεννούν δύο τεχνητούς καταρράκτες μικρής κλίμακας, που δίνουν ένα ξεχωριστό χρώμα στη συγκεκριμένη τοποθεσία.
Ροπωτό, το χωριό – φάντασμα
Το Ροπωτό ανήκει στον δήμο Πύλης και είναι χτισμένο στην νότια Πίνδο στις βουνοπλαγιές της Καραβούλας. Στις 12 Απριλίου του 2012 μία καταστροφική κατολίσθηση έφερε την πλήρη καταστροφή. Το χωριό βυθίστηκε, σπίτια κόπηκαν στην μέση και άλλα καταστράφηκαν ολοσχερώς, ενώ όσα έμειναν άθικτα υποχώρησαν. Μεταξύ αυτών είναι η εμβληματική εκκλησία της Παναγίας Θεοτόκου, η οποία μετακινήθηκε περισσότερα από 200 μέτρα, ενώ πήρε κλίση 14 μοιρών προς τα αριστερά. Μία κλίση πολύ μεγάλη, αν σκεφτεί κανείς ότι ο Πύργος της Πίζας γέρνει κατά 3,97 μοίρες.
Το φαινόμενο είναι σπάνιο, αλλά και επικίνδυνο, γι’ αυτό υπάρχει σύσταση στους επισκέπτες να μην εισέρχονται στον ναό, καθώς υπάρχει κίνδυνος να υποχωρήσει περαιτέρω.
Μετέωρα και Καλαμπάκα
Τα Μετέωρα είναι ένα από τα σπουδαιότερα φυσικά και θρησκευτικά μνημεία του κόσμου. Χαρακτηρισμένο από την UNESCO ως «Διατηρητέο και Προστατευόμενο Μνημείο της Ανθρωπότητας» είναι μετά το Άγιον Όρος, το μεγαλύτερο και με συνεχή παρουσία από την εποχή της εγκατάστασης των πρώτων ασκητών μέχρι σήμερα μοναστικό σύνολο στον ελλαδικό χώρο. Σκαρφαλωμένα σε ένα σύμπλεγμα από σκοτεινόχρωμους βράχους από ψαμμίτη που φτάνουν έως τα 313 μέτρα, τα έξι μοναστήρια που λειτουργούν σήμερα αποτελούν πόλο έλξης εκατομμυρίων επισκεπτών απ’ όλο τον κόσμο καθόλη τη διάρκεια του χρόνου.
Σύμφωνα με τους βυζαντινολόγους, οι πρώτοι ασκητές πρέπει να είχαν καταφύγει στους βράχους προς το τέλος τις πρώτης χιλιετίας. Στις αρχές του 12ου αιώνα είχε πια συγκροτηθεί στον χώρο των Μετεώρων μικρή ασκητική πολιτεία με κέντρο λατρείας τον ναό της Θεοτόκου που αποτελούσε το «Κυριακό» ή «Πρωτάτο» και ο οποίος σώζεται μέχρι σήμερα και βρίσκεται νότια του βράχου της Δούπιανης.
Στα μέσα περίπου του 14ου αιώνα ιδρύεται η Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος από τον όσιο Αθανάσιο, ο οποίος έδωσε στον μεγάλο βράχο «Πλατύ Λίθο» το όνομα Μετέωρο και από τότε όλοι οι βράχοι φέρουν αυτό το όνομα. Ο μοναχισμός άκμασε τους επόμενους δύο αιώνες με τον αριθμό των ιερών μονών να φτάνει τις 24. Ωστόσο, από τον 17ο αιώνα επιδρομές και λεηλασίες οδήγησαν πολλές μονές στην εγκατάλειψη και την καταστροφή. Σήμερα λειτουργούν και είναι ανοιχτά για τους επισκέπτες έξι μοναστήρια, του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά, της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος ή Μεγάλου Μετεώρου, του Βαρλαάμ, του Ρουσσάνου, της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Στεφάνου, ενώ έχουν συντηρηθεί και αναστηλωθεί οι ιερές μονές του Αγίου Νικολάου Μπάντοβα (Μετόχι της Ι. Μονής Αγίας Τριάδος) και της Υπαπαντής (Μετόχι της Ι. Μονής Μεταμορφώσεως ή Μεγάλου Μετεώρου).
Στις ρίζες των βράχων και στην αριστερή όχθη του Πηνειού ποταμού είναι χτισμένη η Καλαμπάκα. Εκεί μπορείτε να επισκεφθείτε τον ιστορικό βυζαντινό ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου, οι τοιχογραφίες του οποίου χρονολογούνται από τον 12ο έως τον 16ο αιώνα. Η πόλη της Καλαμπάκας διαθέτει τη μοναδική στην Ελλάδα Σχολή ξυλογλυπτικής, τη Διπλάρειο Σχολή, στην οποία μπορείτε να βρείτε εκθέσεις ξυλογλυπτικής, ενώ φιλοξενεί και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετέωρων και Μουσείο Μανιταριών.
Πολύ κοντά στην Καλαμπάκα βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος στο σπήλαιο της Θεόπετρας. Το προϊστορικό σπήλαιο κατοικήθηκε από ανθρώπους για πρώτη φορά στην παλαιολιθική εποχή, πριν από σχεδόν 130.000 χρόνια. Η επιστημονική σπουδαιότητα του σπηλαίου κρίνεται ως πολύ σημαντική για την προϊστορία όλου του ελλαδικού χώρου, καθώς, όπως σημειώνουν οι αρχαιολόγοι, είναι ένα από τα λίγα σπήλαια στην Ελλάδα με τόσο μεγάλο εύρος επιχώσεων που καλύπτουν την εξέλιξη του ανθρώπου σε μία περίοδο πολύ καθοριστική για την εξέλιξή του, της μετάβασης του, δηλαδή, από τον Νεάτερνταλ στον Homo Sapiens.
Πάσχα στα μοναστήρια των Μετεώρων
Οι άγιες μέρες του Πάσχα αποκτούν στα Μετέωρα μια άλλη διάσταση. Οι λειτουργίες στις μονές κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας ξεκινούν στις 7 το απόγευμα και τελειώνουν γύρω στις 9:30 το βράδυ, ενώ το βράδυ της Ανάστασης η λειτουργία αρχίζει στις 9. Μοναδική ατμόσφαιρα θα ζήσετε όσοι παραβρεθείτε την Μεγάλη Πέμπτη στην ακολουθία του Μυστικού Δείπνου και των Παθών στην Ιερά Μονή Βαρλαάμ. Τη Μεγάλη Παρασκευή οι επιτάφιοι στολίζονται διακριτικά και χωρίς το σύνηθες κουβούκλιο.
Ανήμερα το Πάσχα αλλά και τις μέρες που ακολουθούν αξίζει να βρεθείτε στην Καλαμπάκα για τα «πασχαλόγιορτα», όπου η λαϊκή παράδοση παίρνει τη σκυτάλη. Οι αυλές μοσχομυρίζουν από τον οβελία που ψήνεται στα κλήματα. Οι πασπαλιάρες (πίτες από καλαμποκάλευρο ψημένες στη γάστρα) και το μπασιορντί (χοιρινό διατηρημένο στο λίπος του) είναι τα πασχαλινά εδέσματα που συνοδεύουν την οινοποσία, το γλέντι και το χορό.
Πηγή άρθρου: Voria.gr
Ads
