Πομπηία: Μία περίπτωση διαχείρισης κρίσης από φυσική καταστροφή – Γράφει η Έφη Στεργίου

Μετά την Πομπηία, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία καθιέρωσε ένα πρόγραμμα ανακούφισης από καταστροφές

Πομπηία: 24 Αυγούστου 79 μ.Χ. μία πόλη ολόκληρη εξαφανίζεται σε 15 λεπτά

Τη διαχείριση της κρίσης που συνέβη στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία ύστερα από την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. είχε να κάνει ο αυτοκράτορας Τίτος,  (κυβ. 79-81 μ.Χ.)  της δυναστείας των Φλαβίων. Ο Τίτος στις αρχές της βασιλείας του κλήθηκε να διαχειριστεί τις συνέπειες μιας πρωτόγνωρης φυσικής καταστροφής που προκλήθηκε από την έκρηξη του Βεζούβιου. Οι κάτοικοι που ζούσαν στις παρυφές του Βεζούβιου για χρόνια, δεν γνώριζαν καν ότι το βουνό που έβλεπαν και ήταν τόσο εύφορο ήταν ένα ενεργό ηφαίστειο!

Ο αρχαιολογικός χώρος της Πομπηίας και στο βάθος ο Βεζούβιος

 Η έκρηξη του 79 μ.Χ.  έθαψε κάτω από τις στάχτες ανάμεσα σε άλλες πόλεις και  την Πομπηία, το καλύτερο θέρετρο της αρχαίας Ρώμης, μια πόλη όλο ζωή, δύναμη, πλούτο και καλοπέραση, προκαλώντας τον θάνατο τουλάχιστον 2.000 ανθρώπων! Η έκρηξη σκόρπισε τον θάνατο αλλά διέσωσε και στιγμές από την καθημερινή ζωή που διακόπηκε απότομα. Άνθρωποι που έτρωγαν ξαπλωμένοι στα ανάκλιντρα, άνθρωποι που πνίγηκαν απ’ τις αναθυμιάσεις προσπαθώντας να ξεφύγουν απ’ τον φριχτό θάνατο.

Ο Πλίνιος ο Νεότερος παρακολούθησε την έκρηξη από το Misenum, 30 χιλιόμετρα δυτικά του ηφαιστείου, και την περιέγραψε σε δύο επιστολές προς τον ιστορικό Τάκιτο. Ο Πλίνιος περιγράφει την έκρηξη και τις επιπτώσεις της στους ανθρώπους, ακόμη και το τσουνάμι. Περιγράφει ότι η έκρηξη διήρκησε 19 ώρες και το πάχος της στάχτης σκέπασε τα πάντα εκτός από τις σκεπές των σπιτιών! Αυτές οι επιστολές ήταν και το πρώτο επιστημονικό κείμενο για τα ηφαίστεια και έτσι η ηφαιστειολογία τίμησε τον Πλίνιο καθιερώνοντας τον όρο πλίνια ή «πλίνεια», έκρηξη που αναφέρεται σε μία πολύ βίαιη έκρηξη ηφαιστείου.

Πώς διαχειρίστηκε η ρωμαϊκή διοίκηση αυτήν την πρωτοφανή φυσική καταστροφή

Οι αρχαίες πηγές καθολικά επαινούν τον χειρισμό αυτής της καταστροφής από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα. Ο Τίτος,  έσπευσε με τους συμβούλους του στον τόπο της καταστροφής για να κάνει αυτοψία και να σχεδιάσει τις περαιτέρω ενέργειες. Για να βοηθήσει την προσπάθεια ανακούφισης των θυμάτων, διέταξε να μεταφερθεί στους επιζώντες, πολλοί από τους οποίους ήταν πρώην σκλάβοι, ο πλούτος από πλούσιους πατρίκιους χωρίς κληρονόμους, που έμεναν στην Πομπηία και χάθηκαν στην έκρηξη και ενίσχυσε τη ρωμαϊκή οικονομία με οικοδομικά έργα.

Οι επιζώντες μεταφέρθηκαν σε κοντινές πόλεις και ο Τίτος διέταξε να χτιστούν για αυτούς ολόκληρες νέες γειτονιές με αμφιθέατρα, λουτρά και δρόμους που συνδέονταν με μεγάλες εμπορικές οδούς, επιτρέποντας τη ρωμαϊκή οικονομία να συνεχίσει να κινείται δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας για τα επόμενα 10 χρόνια, ενώ έκανε ελάχιστες άμεσες πληρωμές στους επιζώντες. Αυτό το πρόγραμμα ανακούφισης άλλαξε την τύχη των περιθωριοποιημένων ανθρώπων προς το καλύτερο, καθώς κανένας στην καινούργια τους περιοχή δεν γνώριζε την προηγούμενη ταπεινή καταγωγή τους.

Έτσι, μπορούμε να δούμε τις σύγχρονες ανησυχίες μας να αντικατοπτρίζονται σε αυτήν την παλιά καταστροφή αναλογιζόμενοι τις πρόσφατες πλημμύρες που έπληξαν τη Θεσσαλία. Ο κόσμος τώρα θέλει μια γρήγορη επιστροφή στην κανονικότητα, με καλύτερες υποδομές που θα προστατεύουν τα σπίτια και τις καλλιέργειες, με στήριξη των επιχειρήσεων και δημιουργία προϋποθέσεων για τη συνέχιση της οικονομικής δραστηριότητας. Τα καλά νέα είναι ότι τα ιστορικά στοιχεία δείχνουν ότι μπορούμε να τα έχουμε όλα αυτά και πολλά άλλα, εφόσον υπάρχει η πολιτική βούληση, ο έγκυρος σχεδιασμός, η αλλαγή νοοτροπίας για την προστασία κατοικιών και επιχειρήσεων, η άμεση ενεργοποίηση κρατικών σχεδίων αντιμετώπισης των κρίσεων και η προθυμία από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.

Έφη Στεργίου, φιλόλογος




Ads