Κράταιγος: Το παραμελημένο διαμάντι της ελληνικής γης
Από την εφημερίδα Έλληνας Αγρότης που κυκλοφορεί
Σποραδικές καλλιέργειες του θαυματουργού βοτάνου έχουν ξεκινήσει σε Φθιώτιδα, Κοζάνη, Γρεβενά και Αιτωλοακαρνανία
ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΑΓΓΙΝΑ
Δασολόγος
Σε μια εποχή που η ελληνική γεωργία καλείται να επαναπροσδιορίσει την ταυτότητά της ανάμεσα στις διεθνείς αγορές, στα αυξανόμενα κόστη και στην ανάγκη για βιωσιμότητα, το ενδιαφέρον στρέφεται ολοένα περισσότερο σε ξεχασμένες, ανθεκτικές και πολυδύναμες καλλιέργειες. Μία από αυτές είναι και ο κράταιγος, ένα δέντρο που επί δεκαετίες θεωρούνταν απλώς ένας θάμνος της υπαίθρου, αλλά σήμερα αναδεικνύεται σε εξαιρετικό σύμμαχο για τον αγρότη, την τοπική ανάπτυξη και τη δημόσια υγεία.
Ο κράταιγος ή αλλιώς «μέλικο» ανήκει στο γένος Crataegus της οικογένειας Rosaceae και είναι γνωστός από την αρχαιότητα για τις καρδιοτονωτικές του ιδιότητες. Η ευρεία εξάπλωσή του σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές της Ελλάδας, από τη Θράκη μέχρι την Πελοπόννησο, μαρτυρά τη φυσική του ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα στις ελληνικές κλιματολογικές συνθήκες. Κι όμως, παρότι αυτοφύεται σε μεγάλες εκτάσεις, η οργανωμένη καλλιέργεια του κράταιγου παραμένει περιορισμένη, αν και οι προοπτικές είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρες.
Παραγωγή στην Ελλάδα
Η καλλιέργεια του κράταιγου στην Ελλάδα βρίσκεται ακόμα σε εμβρυακό στάδιο. Σποραδικές καλλιέργειες έχουν ξεκινήσει σε περιοχές όπως η Φθιώτιδα, η Κοζάνη, τα Γρεβενά και η Αιτωλοακαρνανία, κυρίως από αγρότες που επιθυμούν να διαφοροποιήσουν την παραγωγή τους ή να αξιοποιήσουν φτωχές και πετρώδεις εκτάσεις. Το γεγονός ότι ο κράταιγος είναι φυτό εξαιρετικά ανθεκτικό στην ξηρασία, στους παγετούς αλλά και στα περισσότερα έντομα και ασθένειες τον καθιστά ιδανικό για εκτατικές και βιολογικές καλλιέργειες. Οι αποδόσεις ανά δέντρο κυμαίνονται από 10 έως και 25 κιλά καρπού, ανάλογα με την ηλικία του φυτού και τη φροντίδα που έχει λάβει. Με σωστή διαχείριση, ένα στρέμμα με 60-70 δέντρα μπορεί να αποδώσει έως και 1.000 κιλά καρπού ανά έτος, γεγονός που καθιστά την καλλιέργεια βιώσιμη από πλευράς απόδοσης. Η περίοδος συγκομιδής ξεκινά συνήθως από τα τέλη Σεπτεμβρίου και εκτείνεται έως τα μέσα Νοεμβρίου, ανάλογα με την ποικιλία και το υψόμετρο. Η έλλειψη οργανωμένων συνεταιρισμών ή ομάδων παραγωγών γύρω από τον κράταιγο αποτελεί, ωστόσο, ανασταλτικό παράγοντα για την ανάπτυξή του. Οι περισσότεροι καρποί συλλέγονται από άγρια δέντρα και διατίθενται χύμα ή αποξηραίνονται χωρίς ιδιαίτερες ποιοτικές προδιαγραφές. Αυτό περιορίζει τη διείσδυση του προϊόντος σε αγορές υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Εισαγωγές και εξαγωγές
Η παγκόσμια ζήτηση για προϊόντα κράταιγου αυξάνεται σταθερά την τελευταία δεκαετία, κυρίως λόγω της αυξημένης ευαισθητοποίησης γύρω από τη φυσική φαρμακευτική και τη βοτανοθεραπεία. Οι κύριες χώρες εξαγωγής είναι η Κίνα, η Ουκρανία, η Ρουμανία και η Βουλγαρία, ενώ οι μεγαλύτεροι εισαγωγείς είναι οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιαπωνία. Η Ελλάδα, αν και διαθέτει φυσικά πλεονεκτήματα, δεν συμμετέχει ενεργά στην αγορά του κράταιγου σε διεθνές επίπεδο. Οι εισαγωγές καρπών και ξηρών φύλλων, κυρίως από Βουλγαρία και Ρουμανία, καλύπτουν την περιορισμένη ζήτηση των φαρμακείων, των καταστημάτων βοτάνων και των εταιριών παρασκευής συμπληρωμάτων διατροφής. Οι εξαγωγές είναι σχεδόν μηδενικές, ενώ σε περιπτώσεις που έχουν αναφερθεί αφορούν μικρές ποσότητες αποξηραμένων καρπών ή βάμματα που παρασκευάζονται από μεμονωμένους παραγωγούς.
Τιμές και οικονομική προοπτική
Αν η Ελλάδα επένδυε στρατηγικά στην παραγωγή και την τυποποίηση προϊόντων κράταιγου -π.χ., τσάγια, βάμματα, εκχυλίσματα, συμπληρώματα ή λικέρ-, θα μπορούσε να διεκδικήσει μερίδιο από μια αγορά που κάθε χρόνο ξεπερνά τα 700 εκατομμύρια ευρώ σε παγκόσμια κλίμακα. Η τιμή του νωπού καρπού στην εγχώρια αγορά κυμαίνεται από 2 έως 4 ευρώ το κιλό, ανάλογα με την εποχή και την ποιότητα. Ο αποξηραμένος καρπός, σε συσκευασία για βοτανοπωλεία, φτάνει τα 10-15 ευρώ ανά κιλό, ενώ το εκχύλισμα κράταιγου -ειδικά αν είναι βιολογικής προέλευσης- μπορεί να πωληθεί ακόμα και προς 300 ευρώ το λίτρο, σε μορφή βάμματος. Αυτές οι τιμές υποδηλώνουν ένα τεράστιο περιθώριο κέρδους για τον παραγωγό, που δεν θα περιοριστεί στην πώληση του νωπού καρπού, αλλά θα επενδύσει στη μεταποίηση. Ακόμα και μικρές οικογενειακές μονάδες, με ένα απλό αποξηραντήριο ή με άδεια παρασκευής αφεψημάτων και λικέρ, μπορούν να επιτύχουν υψηλές αποδόσεις σε σχέση με το χαμηλό κόστος παραγωγής.
ΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ΤΟΥ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΟ ΒΟΤΑΝΟ, ΕΧΟΥΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΙ ΓΙΑ ΑΙΩΝΕΣ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΕΠΤΙΚΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ
Γιατί είναι σημαντικό να το παράγουμε
Δεν απαιτεί φυτοφάρμακα, ούτε έντονες λιπάνσεις. Μπορεί να αξιοποιήσει φτωχά, εγκαταλειμμένα εδάφη, να δημιουργήσει φράγματα διάβρωσης και να ενισχύσει τη βιοποικιλότητα
Ο κράταιγος ενσωματώνει ιδανικά την έννοια της βιώσιμης καλλιέργειας. Οι καρποί του κράταιγου, καθώς και το βότανο, έχουν χρησιμοποιηθεί για αιώνες για τη θεραπεία πεπτικών προβλημάτων, ιδιαίτερα δυσπεψίας και πόνου στο στομάχι. Οι καρποί περιέχουν φυτικές ίνες, οι οποίες έχουν αποδειχθεί ότι βοηθούν την πέψη, μειώνοντας τη δυσκοιλιότητα και λειτουργώντας ως πρεβιοτικό. Οι καρποί του κράταιγου έχουν χρησιμοποιηθεί ως πεπτικό βοήθημα για αιώνες. Μπορεί να μειώσει τον χρόνο διέλευσης των τροφίμων στο πεπτικό σύστημα.
Επιπλέον, η περιεκτικότητά του σε ίνες είναι πρεβιοτική και μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση της δυσκοιλιότητας. Δεν απαιτεί φυτοφάρμακα, ούτε έντονες λιπάνσεις. Μπορεί να αξιοποιήσει φτωχά, εγκαταλειμμένα εδάφη, να δημιουργήσει φράγματα διάβρωσης και να ενισχύσει τη βιοποικιλότητα. Αποτελεί ιδανική λύση για την ανασύσταση του αγροτικού ιστού σε περιοχές που έχουν πληγεί από την ερημοποίηση ή την εγκατάλειψη. Παράλληλα, είναι φυτό που εντάσσεται εύκολα σε πολυκαλλιέργειες, δίπλα σε καρυδιές, αμυγδαλιές ή αρωματικά φυτά, δημιουργώντας ένα μικτό αγροοικοσύστημα που ενισχύει τη συνολική παραγωγή.
Από επιχειρηματική σκοπιά, η επένδυση στον κράταιγο μπορεί να προσφέρει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε συνεταιρισμούς, νέους αγρότες, βιοκαλλιεργητές ή αγρότισσες που αναζητούν εναλλακτικές καλλιέργειες με υψηλή ζήτηση.
Η φύτευση των δενδρυλλίων γίνεται από τον Νοέμβριο έως τον Φεβρουάριο, με πυκνότητα φύτευσης περίπου 5×5 μέτρα. Ο κράταιγος αρχίζει να καρποφορεί στα 3-4 χρόνια από τη φύτευση, ενώ η πλήρης απόδοση έρχεται περίπου στο 7ο έτος. Η άνθιση ξεκινά την άνοιξη, συνήθως τον Απρίλιο, και η συγκομιδή ολοκληρώνεται το φθινόπωρο, από τέλη Σεπτεμβρίου μέχρι μέσα Νοεμβρίου. Η φροντίδα είναι περιορισμένη: ένα ελαφρύ κλάδεμα κάθε έτος, έλεγχος για ασθένειες και βασική λίπανση με κοπριά ή οργανικό λίπασμα. Σε ξηρές περιοχές, μια δυο αρδεύσεις τον Αύγουστο αρκούν για να εξασφαλιστεί καλή καρπόδεση.
Η ένταξη του κράταιγου στις καλλιέργειες που ενισχύονται από ευρωπαϊκά προγράμματα (π.χ., ΠΑΑ ή LEADER) θα μπορούσε να δώσει την ώθηση που απαιτείται για την ανάπτυξη ενός δυναμικού κλάδου στην ελληνική ύπαιθρο. Ο κράταιγος είναι από τα πιο μελετημένα φυτά της ευρωπαϊκής φαρμακοποιίας. Οι καρποί, τα άνθη και τα φύλλα του περιέχουν ισχυρά αντιοξειδωτικά (φλαβονοειδή, προανθοκυανιδίνες), τανίνες και φαινολικές ενώσεις, οι οποίες έχουν ευεργετική δράση στην καρδιαγγειακή λειτουργία. Χρησιμοποιείται παραδοσιακά για την αντιμετώπιση της υπέρτασης, της ταχυκαρδίας, της αρρυθμίας και της ήπιας καρδιακής ανεπάρκειας. Επιπλέον, έχει ήπια καταπραϋντική δράση, βοηθά στη μείωση του άγχους και βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου. Οι καρποί του είναι πλούσιοι σε βιταμίνη C και χρησιμοποιούνται στη βοτανοθεραπεία για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού. Η χρήση του σε βάμματα, κάψουλες, τσάγια ή σιρόπια γίνεται ευρέως αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα, ενώ πολλές μελέτες από κέντρα στην Ευρώπη και την Ασία τεκμηριώνουν την αποτελεσματικότητά του στην πρόληψη καρδιοπαθειών. Αυτά τα χαρακτηριστικά ενισχύουν τη φήμη του και αυξάνουν τη ζήτηση διεθνώς.
Σύμμαχος του σύγχρονου αγρότη με τεράστιες δυνατότητες
Ο κράταιγος δεν είναι απλώς ένα ξεχασμένο βότανο των γιαγιάδων μας, αλλά ένα δυναμικό αγροτικό προϊόν με τεράστιες δυνατότητες για την ελληνική γεωργία. Συνδυάζει ανθεκτικότητα, περιβαλλοντική φιλικότητα, υψηλή ζήτηση, εξαιρετική τιμή πώλησης και αξιοσημείωτα οφέλη για την υγεία. Στο πρόσωπό του, ο σύγχρονος Ελληνας αγρότης μπορεί να βρει έναν σύμμαχο για πιο βιώσιμο, διαφοροποιημένο και οικονομικά αποδοτικό μέλλον. Η έλλειψη οργανωμένων συνεταιρισμών ή ομάδων παραγωγών γύρω από τον κράταιγο αποτελεί, ωστόσο, ανασταλτικό παράγοντα για την ανάπτυξή του. Οι περισσότεροι καρποί συλλέγονται από άγρια δέντρα και διατίθενται χύμα ή αποξηραίνονται χωρίς ιδιαίτερες ποιοτικές προδιαγραφές. Αυτό περιορίζει τη διείσδυση του προϊόντος σε αγορές υψηλής προστιθέμενης αξίας.
ellinasagrotis.gr
Ads
