Ο διαπρεπής Γάλλος αρχαιολόγος Leon Heuzey στην Κρήνη Τρικάλων (1858)

Με την πάροδο των αιώνων της οθωμανικής κυριαρχίας, οι περιηγήσεις πολλών ξένων επισκεπτών στην Θεσσαλία αποτέλεσαν ένα πλούσιο αρχείο πληροφοριών και εμπειριών

Ένας εξ αυτών ήταν και ο διαπρεπής Γάλλος αρχαιολόγος Leon Heuzey (1831-1922) διάσημος Ελληνιστής και Ανατολιστής, απόφοιτος της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, ο οποίος γεννήθηκε τον Δεκέμβριο του 1831 στη Ρουέν της Γαλλίας, όπου ο πατέρας του υπηρετούσε ως δικαστικός. Τέλη του 1854 διορίστηκε στη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή της Αθήνας. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ελλάδα από το 1855 ως το 1858, αφιέρωσε αρκετό χρόνο σε ταξίδια και μελέτες της ιστορικής γεωγραφίας στην Αρκαδία, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Τα βιβλία του «Excursion dans la Thessalie turque en 1858 (Οδοιπορικό στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλία το 1858)» και «Le Mont Olympe et l’Akarnanie (Το όρος Όλυμπος και η Ακαρνανία)» είναι το επιστέγασμα των περιοδειών του αυτών. Επιστρέφοντας στη Γαλλία διορίστηκε καθηγητής ιστορίας στο Λύκειο της Λυών. Το 1861 ο αυτοκράτορας Ναπολέων Γ’, του ανέθεσε την αποστολή να μελετήσει τους χώρους της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας, που σχετίζονται με την ιστορία του Ιουλίου Καίσαρα. Καρπός της αποστολής αυτής ήταν το βιβλίο του «Mission archeologique de Macedoine (Αρχαιολογική αποστολή στη Μακεδονία)». Μέχρι τον θάνατό του το 1922 τού απονεμήθηκαν για το σπουδαίο έργο του κυρίως στην αναζήτηση και μελέτη αρχαίων επιγραφών, πολλές τιμητικές διακρίσεις.

Το 1858 ο Γάλλος αρχαιολόγος και η συνοδεία του αποβιβάστηκαν με πλοίο στον Βόλο, με σκοπό να περιοδεύσουν στη Θεσσαλία. Με άλογα κατευθύνθηκαν προς τη Λάρισα όπου έφθασαν στις 25 Ιουνίου και παρέμειναν πέντε ημέρες. Εν συνεχεία ο ίδιος επισκέφθηκε τον Τύρναβο, το Δαμάσι και ακολούθως την Περραιβία. Στις 7 Ιουλίου όπως διαβάζουμε στο «Οδοιπορικό στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλία το 1858» ο Leon Heuzey και η συνοδεία του, πέρασαν από το Βοστίδι, τη σημερινή Κρήνη Τρικάλων.

Το κείμενο παρουσιάζει την περιήγηση του Γάλλου αρχαιολόγου στη Θεσσαλία το 1858, καθώς και τη συνάντησή του με έναν εκκεντρικό παπά στην Κρήνη. Μέσα από την αφήγηση του παπά, αναδεικνύονται οι τοπικοί θρύλοι και οι παραδόσεις της περιοχής, προσφέροντας ένα μοναδικό ταξίδι στον χρόνο και τον πολιτισμό της εποχής.

«Ένας θρύλος φέρνει τον άλλον. Περνώντας από το Βοστίδι (Κρήνη Τρικάλων), στις 7 Ιουλίου του 1858 ημέρα Τετάρτη, πήραμε μαζί μας έναν παπά. Ήταν τύπος εκκεντρικός, ντυμένος στα κατάλευκα λόγω της ζέστης και μεγάλος λάτρης του ρακιού. Όταν, με την ευκαιρία των θρύλων, κάνουμε κάποιον  υπαινιγμό για το δημοτικό τραγούδι «Της Ωριάς το Κάστρο», αρχίζει να μας το απαγγέλει με χαμόγελο ικανοποιημένου τραγουδιστή. Στην αρχή αλλοιώνει τον τίτλο, όπως κάνουν συχνά οι κάτοικοι του τόπου, προφέροντας της «Ουβριάς το κάστρο», που σημαίνει το κάστρο της Εβραίας. Το κείμενό του είναι άλλωστε μια παραλλαγή ενός συνηθισμένου θρύλου. Το άτομο που καταλαμβάνει το κάστρο προσποιείται πως είναι όχι καλόγερος αλλά γυναίκα σε ώρα τοκετού και πετυχαίνει να του ανοίξουν τις πόρτες από οίκτο. Αν και στο τέλος της ιστορίας είναι σύντομο και φαίνεται ελλιπές, πολλά σημεία του πρέπει να το προσέξουμε. Πρώτα η αρχόντισσα του κάστρου είναι μια νεαρή πριγκίπισσα φραγκικής καταγωγής (Φραγκοπούλα) και σε καμιά περίπτωση Εβραία. Όταν εισβάλουν οι επιδρομείς, το καταλαβαίνει γιατί οι καμπάνες απότομα σταματούν. Μετά απελπίζεται για την κατάκτηση του κάστρου που ήταν ξακουστό στα «εφτά βασίλεια».

Ο αριστοτέχνης παπάς μας αποχαιρετά να πάει για ψάρεμα με τους δυο γιους του. Φεύγοντας μου ζητά μια δραχμή που του τη δίνω μ’ όλη την καρδιά σαν ανταμοιβή για το τραγούδι του».

ΤΗΣ ΩΡΙΑΣ ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ

(Κύρια Παραλλαγή)

Όσα καστριά κι αν είδα κι αν περπάτησα,

σαν της Ωριάς το κάστρο δεν ελόγιασα.

Τούρκοι το τριγυρίζουν χρόνους δώδεκα,

δεν μπορ΄ν να το πατήσουν τ’ αρημόκαστρο·

κι ένας γενιτσαράκος και ξυπόλυτος

ένα σκυλί Τουρκάκι, μιας Ρωμιάς παιδί,

πάγει στον βασιλέα και τον προσκυνά:

-Αφέντη μ’ βασιλέα και σουλτάνε μου,

αν πάρω ΄γω το κάστρο, τι είναι η ρόγα μου;

-Χίλια φλωριά σε δίνω κι άλογο καλό

κι ένα σπαθί ασημένιο για τον πόλεμο.

-Ουδέ τ’ άσπρα σου θέλω ούδε τα φλωριά,

ουδέ και τ’ άλογό σου κι ούδε τα σπαθιά·

μόνο την κόρη θέλω, που είναι στα γυαλιά,

κι από ψηλά αγναντεύει και χαμηλά θωρεί.

-Ωσάν το κάστρο πάρεις, χάρισμα κι αυτή.

Επιμέλεια άρθρου: Θοδωρής Λακιάρας

Πηγή: LÉΟΝ HEUZEY (Λεόν Εζέ) 3η κοινή έκδοση του Φ.Ι.ΛΟ.Σ. και του Εκδ. Οίκου Κ. & Μ. Αντ. Σταμούλη

---