Γιορτή του Ροδιού στον Γριζάνο – Ευχαριστήριο του Μ.Ε.Σ. «ΒΛΥΖΑΣ» στον Πάνο Δαμάσκο, Ph.D.

Ο Μορφωτικός & Εξωραϊστικός Σύλλογος Γριζάνου «ΒΛΥΖΑΣ» τίμησε το ρόδι, το φρούτο-σύμβολο του χωριού, μέσα από ένα συγκινητικό και γεμάτο γνώσεις κείμενο του Πάνου Δαμάσκου, Ph.D. Το κείμενο αναβιώνει μνήμες και έθιμα, αποκαλύπτοντας τον βαθύ συμβολισμό και τη θέση του ροδιού στην τοπική κοινωνία, ενώ ο Σύλλογος εκφράζει θερμές ευχαριστίες για αυτήν την πολύτιμη προσφορά.

Ο Μορφωτικός & Εξωραϊστικός Σύλλογος Γριζάνου «ΒΛΥΖΑΣ» εκφράζει τις θερμές του ευχαριστίες στον Πάνο Δαμάσκο, Ph.D., για την πολύτιμη συνεισφορά του με το συγκινητικό και γεμάτο γνώση κείμενο για το ρόδι και την παράδοση του τόπου μας.

Η διάθεση να μοιραστεί τις γνώσεις και τις μνήμες του είναι πράξη ανεκτίμητης αξίας. Είναι σημαντικό – και ευλογία – να υπάρχουν άνθρωποι που γνωρίζουν, αγαπούν και μεταδίδουν την ιστορία μας, δίνοντας στα νέα παιδιά αφορμές να ριζώσουν πιο βαθιά στον πολιτισμό μας.

Προσωπικά, να πω (Νικόλαος Γιώτας):
*«Όταν ο Πάνος έγραφε το κείμενο αυτό, ήταν βαθιά συγκινημένος. Και πώς να μην είναι; Κάθε λέξη, μια μνήμη. Κάθε παράγραφος, μια εικόνα της ζωής μας.

Ας αξιοποιήσουμε αυτή την ιστορία για να χτίσουμε ένα αύριο με ρίζες στον πολιτισμό, σεβασμό στην παράδοση και αγάπη για τον τόπο μας.»*

Ευχόμαστε αυτή η ιστορία να διασωθεί για τις επόμενες γενιές.

Με εκτίμηση,
Νικόλαος Γιώτας
Πρόεδρος και το Δ.Σ.
Μ.Ε.Σ. Γριζάνου «ΒΛΥΖΑΣ»

ΟΙ ΡΟΪΔΑΔΕΣ ΤΙΜΟΥΝ ΤΟ ΡΟΪΔΟ

του Παναγιώτη Δαμάσκου, Ph.D.

ΟΙ  ΡΟϊΔΑΔΕΣ τιμούν το ρόιδο, το φρούτο που για χρόνια μας έθρεψε.

Το κείμενο υπογράφει ο Παναγιώτης Δαμάσκος Ph. D.

Για χρόνια αρκετά στα χείλη μας, όταν μας ρωτούσαν οι κοντοχωριανοί από είσαι απαντούσαμε ροϊδάς !

Οι ΡοΙδάδες, ηταν οι Γριζανίτες.  Το παρατσούκλι  μας . Για αυτό ο κάθε ένας από μας, πολλές φορές αντί για το όνομά μας, άκουγαμε  να μας  λένε: τι κάνεις Ροϊδά?

Το ρόδι  ήταν το  λαϊκό φρούτο.  Η περίοδος συγκομηδής ήταν ο Οκτώβριος.

Τα σκασμένα τα τρώγαμε  αμέσως και τα γερά τα κρεμούσαμε στα ταβάνια  των αποθηκών, των μαγειριών, των κελαριών, για να τα έχουμε τον χειμώνα. Και ‘οταν ήταν να πωληθούν  τα πωλούσαμε  ακριβότερα.

Της ροδιάς το κλαδί, υποστήριζαν οι παλιότεροι,   εμποδίζει τα ζωύφια,  είναι καλός φύλακας και προστατεύει από τους ψύλλους.

Καρπός σπουδαίας σημασίας και ιερός, το ρόδι στους νεώτερους χρόνους  φυλασσόταν μαζί με τους ξηρούς καρπούς, τα σύκα, τα αμύγδαλα, τα καρύδια, τις σταφίδες και τα διατηρημένα χλωρά σταφύλια.

Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, πριν μας πιάσει η φουρτούνα του εκσυχρονισμού,  δεκαετίες υπήρχαν στο χωριό κάποια σπιτάκια, ορισμένες αυλίτσες  που τηρούσαν ακόμη τις παραδόσεις, όπως  να σπάζει ένα παιδί  της γειτονιάς  ένα ρόδι πριν αρχίσει η συλλογή τους.  το ρόδι.

Είχαμε στο Γριζάνο  σπίτια  χαμηλά, με αυλές  στις  οποίες υπήρχαν  ροδιές  και πολλές τριανταφυλλιές. Οι αυλές  με ροδιές οι οποίες ήταν γεμάτες όλες με ώριμα ρόδια.

Στην πλαγιά του μοναστηριού μας του Αγίου Δημητρίου, αλλά και του ναού της Αγίας Τριάδας,  υπήρχαν πολλές μα  πάρα πολλές ροδιές. Περπατουσαμε οι χωριανοί ανάμεσα στα ανθισμένα δέντρα   και αναρωτιόμασταν  σαν τι να μοιάζει άραγε ο παράδεισος ? . Μήπως μοιάζει με τούτη την πλαγια, την γεμάτη ροδιές  στο αγαπημένο μας μοναστήρι και στο εξωκλήσι μας? 

Κάθε χρόνο, στην γιορτή του Αγίου Δημητρίου, έρχονταν πολλοί προσκηνητές από τα χωριά του κάμπου της Καρδίτσας και των Τρικάλων και τα ρόιδα της πλαγιάς οι Γριζανίτες τους τα προσφέραμε  ως δώρο, ως αντίδωρο, ως ευχαρίστηση αφού μας έκαναν την τιμή να επισκεφτούν το χωριό μας και το μοναστήρι μας.

Υπήρχε σχετική οδηγία στο σχολείο, με το που άνοιγε τον Σεπτέμβριο,  ότι τα ρόιδα αυτά τα φυλάμε για να τα προσφέρουμε!

Στο χριστιανικό πολιτισμό, το ρόδι αποκτά χριστιανικό περιεχόμενο. Έτσι το κόκκινο χρώμα του ροδιού θυμίζει την ομορφιά  της εκκλησίας, αλλά   κυρίως το αίμα και τα πάθη του Χριστού. Το πλήθος των σπόρων του ροδιού, οι οποίοι είναι ενωμένοι  μέσα σε ένα φλοιό, συμβολίζει την εικόνα της Εκκλησίας και την ενότητα της πίστης των χριστιανών.

Το εσωτερικό του ροδιού είναι αόρατο όπως είναι αότατος και ο Θεός, είναι νόστιμο όπως νόστιμες θα είναι και οι μελλοντικές ελπίδες των ανθρώπων για χαρές. 

Για να μην τα πολυλογούμε, τόση ροϊδίτικη ομορφιά,  αβάσταχτη, βλέπανε οι Ροϊδαδες Γριζανίτες καθημερινά στο χωριό μας η οποία τους σκέπαζε  κάλυπτε και τους  έκανε να ξεχνούν  την ανέχεια και την φτώχεια!

Η ροδιά, αυτό το  όμορφο δεντράκι με τα στιλπνά και πυκνά του πράσινα φυλλαράκια ομόρφαινε το χωριό μας!

Όταν άνθιζε  τον μήνα Μάιο, και οι  κουκουφίτσες πλυμμηριζαν τον χώρο, κουκφίτσες, ονομάζονταν  τα κόκκινα λουλούδια της ροδιάς και στα μάτια των κατοίκων  φαίνονταν σαν μικρές φλόγες που  φωτίζαν  την ζωή τους.

Η μαγεία όμως βρίσκονταν  τότε που  η ροδιά καρποφορούσε.  Ο  καρπός , τα ρόιδα, Οι  όμορφοι καρποί  κρουστά, σε χρώμα κόκκινο-μπεζ.

Ομορφότερο ειναι  το εσωτερικό του ροδιού. Με τις  κόκκινες ζουμερές παπαδίτσες, τις  ομάδες των κόκκινων σπόρων, που βρίσκονται φωλιασμένες   μέσα στα φτιαγμένα, από την φύση, διαμερισματάκια και προφυλάσσονται από λευκές μεμβράνες.

Μόνο που το ανοίγεις το ρόδι και  βλέπεις τις παπαδίτσες, χαίρεσαι.

Οι γιαγιές μας, οι  μάνες μας  καθάριζαν τα ρόδια   και γέμιζαν  τα  βαθιά τσανάκια ( = πιάτα }  με τους σπόρους του ροδιού και τα παιδιά  με τί ευχαρίστηση τα καταβροχθιζαν, είτε ήταν γλυκά, είτε ήταν ξυνά, είτε μουχόιζκα( = γλυκόξυνα) 

Φάτε τα, προέτρεπαν τα παιδιά , καθαρίζουν το αίμα, είναι καλά. ‘Αλλες φορές το στίβανε και γινόταν χυμός, το ροδόσταμο!

 Πόσα τραγούδια υπάρχουν για αυτόν τον χυμό, το ροδάσταμο!

« Σε πότισα ροδόσταμο, με πότισες φαρμάκι»  ήταν τα λόγια της παντρεμένης γυναίκας στον άντρα της, όταν εκείνος της παραφέρονταν!

Να θυμηθούμε  ότι ξεχώριζαν τα ξινά ρόδια  και τον χυμό τους τον χρησιμοποιούσαν αντί για ξίδι. Διαφορετικό και ελαφρύτερο από το κρασόξιδο, αλλά πολύ  διαφορετικό και νόστιμο.

Στο χωριό μας, κρεμούσαν  τα ρόδια  από το κοτσανάκι τους στα κατώγια, στα μαγειριά. Αυτή η εικόνα μας  σαγήνευε τότε και μας εμπνέει να  οργανώσουμε τούτη την γιορτή.

Οι εικόνες αυτές που σας ιστορώ γράφτηκαν στον σκληρό δίσκο της καρδιάς μας, που λένε και οι κομπιουτεράδες.

Τα ρόδια κρατούν πολύ καιρό, σκληραίνει το φλούδι τους, ενώ μέσα παραμένουν χυμώδη και κατακόκκινα, αγέραστα, τα μικρά σποράκια.

Τα ρόδια χρειαζόταν  να τα έχουν  στο σπίτι τους οι Γριζανίτες – Ροϊδάδες όσο περισσότερο χρόνο γινόταν.

Tην πρώτη μέρα του χρόνου το σπάζανε στο σπίτι για το γούρι και την καλή τύχη·

«Με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσους σπόρους  έχει το ρόδι, τόσο χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες που φέρνει μαζί του ο νέος χρνος», ήταν οι ευχή στα χείλη των χωριανών, τότε.

Το σπάζανε όταν πηγαίνανε να κατοικήσουμε για πρώτη φορά στο καινούργιο σπίτι

Να θυμηθούμε  ότι ήταν απαραίτητο  και στα πένθιμα τελετουργικά. Κόλλυβα χωρίς ρόδι δεν γίνονταν!

Το ρόδι, όμως,   έχει και βαθύτερη   εννοιολογική σημασία, καθώς συνδέεται με την αφθονία, την γονιμότητα, την δύναμη, την καλοτυχία.

Το πλήθος των σπόρων του ροδιού υποδηλώνει την  γενναιοδωρία της φύσης και την ευχή για πλούτο και ευτυχία. Να προσθέσουμε ότι  το κόκκινο χρώμα των σπόρων συνδέεται με την ζωή  και την ανανέωση, καθώς κόκκινο είναι και το αίμα μας,  προσδίδοντας στο ρόδι  έναν ακόμη συμβολισμό.

Οι νιόπαντροι στο κατώφλι του σπιτιού τους  σπάζανε ρόδι γιατί το ρόδι ήταν και  σύμβολο γονιμότητας.  

Προσφερόταν προς  την νύφη. σε ένδειξη αφοσίωσης.

Ρόδι έσπαγε ο πατέρας μπροστά στα πόδια της νεόνυμφης κόρης του για να την γεμίσει ευχές για πλούτο και αγαθές απολαύσεις.

Στην εποχή των μηχανών, των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του ιντερνέτ η φτωχή ροδιά εκτοπίσθηκε και από πολλές αυλές του χωριού μας ξερριζώθηκε!  Άλλα φρούτα γεμίζουν το τραπέζι μας αφού κυριαρχεί η συστηματική καλλιέργεια των εσπεριδοειδών, της ροδακινιάς, της βερυκοκιάς, της δαμασκηνιάς, της κερασιάς, της βυσσινιάς, της αχλαδιάς, της μηλιάς.

Μπορούμε να φανταστούμε την σύγχρονη, χωρίς ροδιές εικόνα, διαβαζοντας τούτους τους στίχους του Ομήρου, που γράφτηκαν πριν 3.000 χρόνια.

 «Έξω απ᾿ την πόρτα, η  αυλή, μεγάλο  περιβόλι έχει

τέσσερα στρέμματα έκταση με φράχτη γύρω γύρω

και μέσα πολλά ολόχλωρα ψηλά δέντρα φυτρώνουν,

μηλιές, ροδιές χρυσόκαρπες, αχλαδιές φυλλομανούνε,

συκιές  γλυκόκαρπες κι ελιές γερές και φουντωμένες».

 (Όμηρος, Οδύσσεια,112-116).

Πώς μία εικόνα που υπήρχε πριν 3000 χρόνια, μοιάζει με την σημερινή, χωρίς ροδιές εικόνα??

Άντε ντε!!

Οι νέοι μας, πλέον, δεν κρατούν στο χέρι τους το ρόδι να σηματοδοτεί την ζωή τους, ούτε την Πρωτοχρονιά το σπάζουν στο πάτωμα για να σκορπιστούν οι σπόροι του  για  να χαρεί η οικογένεια  μας την ευτυχία που κλείνει μέσα του ι ο πολύσπορος αυτός καρπός του ροδιού.

Εδώ για το σήμερα υπάρχει ένα όμως: 

Οι σημερινές επιστήμες της υγείας  ανακάλυψαν την χρησιμότητα στην ανθρώπινη υγεία του ροδιού και αυτός ο καρπός επανήλθε  στην επικαιρότητα.

Είτε ως χυμός, είτε με ειδική επεξεργασία τα ρόδια πήραν την θέση τους στην ανθρώπινη διατροφή.

Με την ευκαιρία της γιορτής του ροδιού   να κάνουμε και μία πρόταση:

Να γεμίσουν οι αυλές και χωράφια με ροδιές. Η γριζανίτικη γη τις τρέφει και αυτές ευδοκιμούν.

Και ο χυμός των ροδιών  να πίνεται έτσι δροσερός που είναι, και να πάρει το όνομα  που είχε στην βυζαντινή Κωνσταντινούπολη: γκρεναντίνα και θα γνωρίσει νέες μεγάλες δόξες!

Η ροδιά, ένα δέντρο δυνατό που το κάνανε οι Γριζανίτες διάσημο να βγει από το περιθώριο και να τραβήξει και πάλι το ενδιαφέρον.

Θα μου πείτε ρόδια υπάρχουν σε όλα τα μέρη της Ελλάδας, αλλά θα σας πω πώς σαν τα γριζανίτικα ρόδια ΔΕΝ ΕΧΕΙ!

Σας ευχαριστώ

Ads