Ένας στίχος, μια πολιτική πράξη και ένας κόσμος ποίησης…του Ηλία Γιαννακόπουλου, Φιλολόγου
Ένας στίχος, μια πολιτική πράξη και ένας κόσμος ποίησης…
Από το Blog “ΙΔΕΟπολις”
Αφιέρωμα στην Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (κ. Τασούλας) και οι “Στοχαστικές Προσαρμογές” του.
Ο Καβάφης στο Προεδρικό Μέγαρο – Ένα ποίημα στην καρδιά της εξουσίας
Και να που η τελετή παράδοσης και παραλαβής της Προεδρίας της Δημοκρατίας δεν κυριεύτηκε από την τυπικότητα του πρωτοκόλλου ή τις πολιτικές εντυπώσεις, αλλά από έναν στίχο. Έναν στίχο του Καβάφη. Όχι από τους γνωστούς και ευανάγνωστους, αλλά έναν που προϋποθέτει σκέψη και ερμηνεία:
«Με την ποικίλη δράση των στοχαστικών προσαρμογών»
Ένας στίχος που έσπασε το τελετουργικό και άνοιξε ένα νέο πεδίο συνειρμών. Ο νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, επέλεξε να ντύσει τον πολιτικό του λόγο με την ευγένεια της ποίησης – και μάλιστα του αγαπημένου του ποιητή, του Κωνσταντίνου Καβάφη. Όχι ως φιλολογικό στολίδι, αλλά ως ερμηνευτικό εργαλείο της νέας εποχής.
«Η προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα δεν απαιτεί μόνο διπλωματική επινοητικότητα, αλλά –όπως λέει ο ποιητής– την “ποικίλη δράση των στοχαστικών προσαρμογών”», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Και ειπώθηκε αυτό όχι σε μία διεθνή ημερίδα στρατηγικής, αλλά στη σεμνή τελετή ανάληψης του ανώτατου πολιτειακού αξιώματος. Ένα μήνυμα –και μία πρόθεση– ότι ο δημόσιος λόγος μπορεί (και πρέπει) να κουβαλάει βάθος, ιστορική μνήμη, γλωσσική ευαισθησία.
Ο Καβάφης δεν ήταν απλώς “παρών”. Έγινε το όχημα για να μιλήσει η εξουσία με άλλον τρόπο. Και αυτό δεν μας ξενίζει, αφού ο κ. Τασούλας έχει αποδείξει και στο παρελθόν ότι φέρει τη γλώσσα της ποίησης ως αναπόσπαστο στοιχείο του πολιτικού του λόγου. Από τον Παλαμά έως τον Καρυωτάκη, κι εδώ ο Καβάφης.
Η ερμηνεία του στίχου – Από τα ελληνιστικά βασίλεια στη σημερινή “πολυπολιτισμική κοινωνία”
Ο στίχος ανήκει στο ποίημα «Στα 200 π.Χ.», που υμνεί τη δύναμη του Ελληνισμού να προσαρμόζεται, να εξελίσσεται και να διαχέει τον πολιτισμό του χωρίς αφομοιωτικές προθέσεις, αλλά μέσα από δημιουργικό συγκερασμό. Είναι ένα “μάθημα” ιστορίας και πολιτισμικής διαχείρισης:
Η «ποικίλη δράση» αφορά την ετοιμότητα, την εφευρετικότητα, τη διαλεκτική ικανότητα του ελληνιστικού κόσμου να συναντήσει το “άλλο”, χωρίς να ακυρώνει τον εαυτό του.
Ο ελληνικός πολιτισμός της Ανατολής απέδειξε ότι η συνύπαρξη διαφορετικών στοιχείων –γλωσσικών, θρησκευτικών, πολιτισμικών– όχι μόνο δεν απειλεί την ταυτότητα, αλλά οδηγεί στη σύνθεση και την ανανέωση, σε μια νέα κοσμοαντίληψη.
Ποίηση, Φιλοσοφία και Πολιτική – Μπορούν να συνυπάρξουν;
Μπροστά στον καβαφικό στίχο, κάποιοι οδηγήθηκαν και πιο βαθιά: Στην Πολιτεία του Πλάτωνα και στο γνωστό ερώτημα: Πώς μπορεί να κυβερνηθεί σωστά μία Πολιτεία;
«Είτε να βασιλεύσουν οι φιλόσοφοι, είτε να φιλοσοφήσουν οι βασιλείς», γράφει ο Πλάτων.
Και γιατί όχι – προσθέτει ο αρθρογράφος – να μην “ποιήσουν” κιόλας; Να μην φέρουν τον ποιητικό λόγο ως πράξη εξουσίας και προσέγγισης του κόσμου;
Ο κ. Τασούλας, δίνοντας ποιητικό βάθος στην ομιλία του, άνοιξε μια χαραμάδα στην επικοινωνία Πολιτικής και Ποίησης. Ίσως όχι για να αλλάξει τον κόσμο, αλλά –όπως λέει ο Ελύτης– για να αλλάξει τις συνειδήσεις των ανθρώπων που φτιάχνουν τον κόσμο.
Γιατί, όπως μας θυμίζει και ο σκεπτικιστής Τίτος Πατρίκιος:
«Κανένας στίχος σήμερα δεν κινητοποιεί τις μάζες. Κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα».
Αλλά και πάλι… Ο στίχος υπάρχει. Λειτουργεί. Αφήνει ίχνη. Δημιουργεί αναταράξεις στο “αλλιώς” της σκέψης. Και σήμερα, Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, τι καλύτερο από το να ξανασυζητάμε ένα ποίημα σε πολιτειακό επίπεδο;
Επίλογος:
Η ποίηση δεν ζητά εξουσία. Ζητά ακρόαση.
Και αν έστω και για λίγο, μέσα από μια προεδρική ομιλία, η σκέψη γύρισε στον Καβάφη, στον Πλάτωνα, στον Παλαμά, τότε κάτι ίσως να έχει ήδη αλλάξει…
ΠΗΓΗ: Blog ΙΔΕΟπολις – Ηλίας Γιαννακόπουλος, Φιλόλογος
Αφιέρωμα στην Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης
Δημοσιεύτηκε στο krinilive.gr
Ads
