Σαν σήμερα η Συνωμοσία της Πυρίτιδας (Gunpowder Plot) – Τα γεγονότα της 5ης Νοεμβρίου 1605

Στις αρχές του 17ου αιώνα, η Αγγλία βρισκόταν σε έντονη πολιτικοθρησκευτική αναταραχή. Μετά τη βασιλεία της Ελισάβετ Α΄, που είχε εδραιώσει τον Προτεσταντισμό, πολλοί Ρωμαιοκαθολικοί στην Αγγλία ένιωθαν καταπιεσμένοι. Ο νέος βασιλιάς, Ιάκωβος Α΄ (James I), γιος της καθολικής Μαρίας Στιούαρτ, αρχικά έδωσε ελπίδες για ανεκτικότητα απέναντι στους Καθολικούς, όμως σύντομα συνέχισε την πολιτική καταπίεσης.

Η απογοήτευση αυτή οδήγησε μια ομάδα καθολικών συνωμοτών να σχεδιάσουν μια θεαματική πράξη ανατροπής: να ανατινάξουν το Κοινοβούλιο την ημέρα των εγκαινίων του, στις 5 Νοεμβρίου 1605, σκοτώνοντας τον βασιλιά και τα μέλη της κυβέρνησης.

Οι συνωμότες και το σχέδιο

Η ομάδα ηγούνταν από τον Ρόμπερτ Κάτεσμπι (Robert Catesby), έναν φλογερό καθολικό ευγενή. Μαζί του συμμετείχαν, μεταξύ άλλων:

• Τόμας Πέρσι (Thomas Percy)
• Τόμας και Ρόμπερτ Γουίντοουρ (Thomas & Robert Wintour)
• Τζον Ράιτ (John Wright)
• Κρίστοφερ Ράιτ (Christopher Wright)
• Φράνσις Τρέσαμ (Francis Tresham)
• Και φυσικά ο Γκάι Φοκς (Guy Fawkes), που θα γινόταν το πιο γνωστό πρόσωπο της συνωμοσίας.

Το σχέδιο ήταν απλό αλλά εξαιρετικά τολμηρό:
να γεμίσουν το υπόγειο κάτω από το Παλάτι του Ουεστμίνστερ (Houses of Parliament) με πυρίτιδα, ώστε να ανατινάξουν το Κοινοβούλιο κατά την τελετή έναρξης της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου, στην οποία θα παρευρίσκονταν ο βασιλιάς Ιάκωβος Α΄ και όλη η πολιτική και θρησκευτική ελίτ του κράτους.

Ο ρόλος του Γκάι Φοκς

Ο Γκάι Φοκς ήταν στρατιώτης και ειδικός στα εκρηκτικά. Γεννήθηκε το 1570 στο Γιορκ και είχε πολεμήσει για τους καθολικούς της Ισπανίας εναντίον των Προτεσταντών στην Ολλανδία.
Η εμπειρία του με τα εκρηκτικά ήταν ο λόγος που οι συνωμότες τον στρατολόγησαν — είχε την αποστολή να επιβλέπει τη μεταφορά και αποθήκευση των βαρελιών πυρίτιδας και να ανάψει τη φωτιά τη στιγμή της έκρηξης.

Είχε πάρει το ψευδώνυμο “John Johnson”, παρουσιαζόμενος ως υπηρέτης του Τόμας Πέρσι, για να μην κινήσει υποψίες.

Η αποκάλυψη της συνωμοσίας

Λίγες ημέρες πριν την 5η Νοεμβρίου, στάλθηκε ανώνυμη επιστολή στον καθολικό λόρδο Μόντεϊγκλ (Lord Monteagle), προειδοποιώντας τον να μην παρευρεθεί στην έναρξη του Κοινοβουλίου. Η επιστολή έφτασε στα χέρια των αρχών και προκάλεσε έρευνα.

Τη νύχτα της 4ης προς 5η Νοεμβρίου 1605, οι φρουροί έκαναν έλεγχο στα υπόγεια του Ουεστμίνστερ και συνέλαβαν τον Γκάι Φοκς να φυλάει 36 βαρέλια πυρίτιδας.
Η σύλληψή του σηματοδότησε το τέλος της συνωμοσίας.

Τα βασανιστήρια και οι εκτελέσεις

Ο Φοκς οδηγήθηκε στον Πύργο του Λονδίνου, όπου βασανίστηκε σκληρά για να αποκαλύψει τους συνεργούς του.
Αρχικά αρνήθηκε να μιλήσει, όμως τελικά ομολόγησε και υπέγραψε με δυσκολία την ομολογία του.

Οι περισσότεροι συνωμότες συνελήφθησαν ή σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της καταδίωξης.
Τον Ιανουάριο του 1606, ο Φοκς και οι υπόλοιποι καταδικασμένοι εκτελέστηκαν με τον παραδοσιακά βάρβαρο τρόπο της εποχής: απαγχονισμός, διαμελισμός και αποκεφαλισμός.

Η 5η Νοεμβρίου στην αγγλική μνήμη

Μετά την αποτυχία της συνωμοσίας, η κυβέρνηση θέσπισε τη «Ημέρα της Σωτηρίας» (Thanksgiving Act), ώστε κάθε χρόνο στις 5 Νοεμβρίου να τελούνται εορτασμοί για τη διάσωση του βασιλιά και του Κοινοβουλίου.

Έτσι γεννήθηκε η «Νύχτα του Γκάι Φοκς» ή «Bonfire Night», που γιορτάζεται έως σήμερα στη Βρετανία με:

• αναμμένες φωτιές (bonfires),
• πυροτεχνήματα,
• και ομοιώματα του Γκάι Φοκς που καίγονται συμβολικά.

Ο συμβολισμός του Γκάι Φοκς στη σύγχρονη εποχή

Με το πέρασμα των αιώνων, ο Γκάι Φοκς πέρασε από προδότης σε σύμβολο αντίστασης απέναντι στην εξουσία.
Η μάσκα του, δημοφιλής μέσα από το κόμικ και την ταινία V for Vendetta, έχει γίνει σύμβολο ανωνυμίας, διαμαρτυρίας και αντικαθεστωτικής στάσης — χρησιμοποιείται από κινήματα όπως οι Anonymous και σε πολλές πολιτικές διαδηλώσεις ανά τον κόσμο.

Η Συνωμοσία της Πυρίτιδας της 5ης Νοεμβρίου 1605 δεν πέτυχε τον σκοπό της, αλλά άφησε ένα ανεξίτηλο σημάδι στην αγγλική ιστορία.
Ο Γκάι Φοκς, αν και απλός εκτελεστής του σχεδίου, έγινε το πρόσωπο-σύμβολο ενός αποτυχημένου ξεσηκωμού που μετατράπηκε σε παγκόσμιο μύθο για την αντίσταση απέναντι στην καταπίεση.

notospress.gr

Ads