Χτίζει την Ιθάκη του και ποθεί όλοι να βρουν τη δική τους, ιδίως οι «Ξεχασμένοι και αφανείς»

Από την… χαρτοπετσέτα στο χαρτί (!) η πρώτη ποιητική συλλογή του Κεραμιδιώτη Χρήστου Γρηγορίου

Ξεκίνησε να γράφει σε μια… χαρτοπετσέτα όταν, άνεργος και άσκεπος, ένιωθε σαν τους πρωταγωνιστές της πρώτης ποιητικής συλλογής του. Μέρα με την μέρα οι «Ξεχασμένοι και αφανείς» άρχισαν να πατούν σε “στέρεο έδαφος” (σ.σ. διάβαζε χαρτί) και, σιγά-σιγά, τον Δεκέμβριο του 2021, βρήκαν την… Ιθάκη τους (ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΡΑΦΗΜΑ).

Ο Χρήστος Γρηγορίου μπορεί να έφυγε στα δεκαοχτώμισι από το χωριό του, το Κεραμίδι του Δήμου Φαρκαδόνας (το οποίο ως «βάση» του επισκέπτεται όλο και πιο συχνά ρουφώντας αργά κι απολαυστικά κάθε στιγμή της επαρχιακής ζωής), όμως δεν παρέλειψε, λίγο πριν περάσει το “κατώφλι” του Παντείου, να “χωρέσει” στις αποσκευές του, εκείνο που του μάθανε: Βοήθα όσο μπορείς, αλλά, περισσότερο, προσπάθησε να μην βλάψεις!

Κι αυτό ακριβώς κάνει σήμερα, 45 ετών πια, ως κοινωνιολόγος, σε Δομή Ασυνόδευτων Προσφυγόπουλων. Κατάφερε να… γυρίσει τον χρόνο πίσω, να γίνει και πάλι παιδί ζώντας το προσφυγικό, «μ’ έναν τόσο ευάλωτο πληθυσμό όπως τα παιδιά». Πετά στο καλάθι των αχρήστων -όπως ακριβώς έκανε με τα πεζογραφήματα της εφηβείας του- την παγκοσμιοποίηση, τον καταναλωτισμό, τον ατομικισμό, τον αυτοματισμό και τον ρομποτισμό.Λαχταρά να δει μιαν ανθρωπότητα «λυτρωμένη και ελεύθερη» όπου ο χαμένος θα βρει τον δρόμο του, ο ξένος το σπίτι του, ο μοναχός την αγάπη του. Κι αν τούτο διαδοθεί από αφτί σε… αφτί πάνω σε ολάκερη την γη, τότε, ίσως, ο πλανήτης μας πλημμυρίσει από ανθρώπους χαρούμενους: από Οδυσσείς με Ιθάκες!!!

Από πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με την Ποίηση και ποιο ήταν το ερέθισμα να στραφείτε σ’ αυτή την μορφή Τέχνης;

Η αποτύπωση των σκέψεών μου στο «χαρτί», έγινε αρχικά με πεζή μορφή κατά την εφηβική ηλικία. Συναισθήματα, γεγονότα, υπαρξιακές αναζητήσεις, έπαιρναν σχήμα σε φύλλα σχολικών τετραδίων, αλλά πάντα κατέληγαν γρήγορα στο καλάθι των αχρήστων μετά από μια δεύτερη ή τρίτη ανάγνωσή τους σε έτερο χρόνο. Ήταν αυτή η στιγμή που το μικρό γραπτό δεν με «αντιπροσώπευε» πια και έπρεπε να καταστραφεί. Αυτό κράτησε αρκετά χρόνια, ώσπου μετά από προτροπή φίλου, ήρθα σε επαφή με την τέχνη της ποίησης, διαμέσου των περισσότερων μεγάλων ποιητών παγκοσμίως, ανακαλύπτοντας ότι βρίσκομαι πιο κοντά σ’ αυτή. Σε μια τέχνη λαϊκή, συναισθηματική, άμεση, ψυχική, ταπεινή, μουσική.

Ποίηση και Ανθρωπότητα έχουν ανάγκη «το βίωμα, το συναίσθημα, τον αυθορμητισμό»

Για να γραφτεί ένα ποίημα απαιτείται έντονο συναίσθημα, ένα βίωμα, ή απλά χρειάζεται αυθορμητισμός;

Τα στοιχεία της ποίησης τα οποία ανέφερα παραπάνω, απουσιάζουν στη σημερινή εποχή, τόσο από ‘κείνη, όσο και απ’ το κοινωνικό γίγνεσθαι. Η καθημερινότητα των ανθρώπων καλύφθηκε και μεταλλάχτηκε απ’ το πέπλο της παγκοσμιοποίησης σε έναν μονόχρωμο καταναλωτισμό, με μοναδικό σκοπό την εξυπηρέτηση της ατομικότητας. Έτσι, ο αυθορμητισμός μας, έγινε αυτοματισμός και τα έντονα συναισθήματα και βιώματα, ρομποτισμός, φυλακισμένα στα εσώψυχα του καθενός.

Αποξενωθήκαμε δειλώς.

Η ποίηση έχει ανάγκη το βίωμα, το συναίσθημα, τον αυθορμητισμό.

Και περισσότερο η ανθρωπότητα.

Εμπειρία και Ποίηση, αλήθεια συνάδουν;

Η ποίηση πατάει στην εμπειρία και με το παραμικρό ερέθισμά της χαράσσει κάθε φορά νέα μονοπάτια. Αποβάλλοντας «μέτρα και σταθμά», της στείρας λογικής μέσω της μνήμης και του συναισθήματος, η εμπειρία αποτελεί γνώμονα και συστατικό στοιχείο της εξέλιξης του αύριο. Ταυτόχρονα διασώζει την παγκόσμια ύπαρξη, πότε επικά, πότε λυρικά και πότε δραματικά, μεταδίδοντας στον άνθρωπο κάθε εποχής, στοιχεία και εικόνες συνδυασμένες και γεννημένες απ’ τον ίδιο.

Το βήμα ακολουθάει τη σκιά του και η σκιά του το ίδιο.

«Η Ποίηση έγινε για να διορθώνει τα λάθη του Θεού· ή εάν όχι, τότε, για να δείχνει πόσο λανθασμένα εμείς συλλάβαμε την δωρεά του», είχε πει ο Οδυσσέας Ελύτης. Εσείς τι θα ισχυριζόσασταν;

Πιστεύω πως η ποίηση και κάθε είδους τέχνη στέκεται απέναντι απ’ το απραγματοποίητο προσπαθώντας να το πλησιάσει. Παρελθόν, παρόν και μέλλον ενώνουν τις δυνάμεις τους και κατευθύνουν το δρων υποκείμενο στη σύλληψη και επίτευξη του στόχου. Στα τόσα χιλιάδες ουτοπικά ταξίδια, με δώρα και λάθη, το ίδιο το άφταστο υποκλίνεται στην προσπάθεια και αφήνει τα σημάδια του μέσα στο έργο ως ανταμοιβή.

Η αναφορά του μεγάλου νομπελίστα στον Ανδρέα Εμπειρίκο με κάνει να σκέφτομαι πως στα χαμηλά μας όνειρα, ένας Θεός γυρίζει, εγώ, εσύ κι ο διπλανός στο ίδιο μετερίζι.

Ποιο είναι το στοιχείο που χαρακτηρίζει τα ποιήματά σας;

Έχω μεγαλώσει πια ώστε να μπορώ να κρύψω τον αβίαστο ρομαντισμό μου για τη ζωή.

Για μια ανθρωπότητα λυτρωμένη και ελεύθερη.

Για λαούς και κοινωνίες δομημένες σε πανανθρώπινες αξίες και ιδανικά.

Για ανθρώπους που χαίρονται τον έρωτα και τον χρόνο.

Και όχι με θαύματα και με ευχές, αυτά είναι του φτωχού παγίδα. Με σεβασμό και αλληλοκατανόηση, με ρεαλιστική ματιά της πραγματικότητας και έναν συλλογικό αγώνα έτσι ώστε να ξαναπάρουμε πίσω αυτά που μας κλέψανε και συνεχίζουν να κάνουν οι διαχειριστές της πλάσης.

Τη ζωή μας.

Προσφάτως εκδόθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή με τίτλο «Ξεχασμένοι και αφανείς». Μιλήστε μας για τη δουλειά σας.

Το ποίημα «Ξεχασμένοι και αφανείς» γράφτηκε σε μια χαρτοπετσέτα, όταν άνεργος και άσκεπος φιλοξενούμουν για ένα διάστημα σε σπίτι φίλων. Έκτοτε συνέχισα να γράφω, το υλικό μεγάλωσε και η πρωταρχική σκέψη ήταν να διαδοθεί χέρι με χέρι σε φιλικά πρόσωπα. Πράγματι, μια θερμή ανταπόκριση και στη συνέχεια παρότρυνση, οδήγησε το έργο στα μάτια εκείνων που θεώρησαν ότι πρέπει να πάει ένα βήμα παρακάτω.

Και κάπως έτσι τα όνειρα ξυπνάνε αγκαλιά, όταν το ένα χέρι σφίγγει το άλλο.

Και να που οι «ξεχασμένοι και αφανείς» πήραν σάρκα και οστά.

Μέσα από τα ποιήματα που περιλαμβάνονται στο βιβλίο, δίνονται κάποια μηνύματα, για τους «αφανείς και ξεχασμένους», ανθρώπους της χώρας μας, αλλά και της Υφηλίου;

Ο έρωτας κι ο χωρισμός, η χαρά και ο πόνος, το γέλιο και το δάκρυ, είναι πουλιά αποδημητικά. Έρχονται με λιακάδες και φεύγουν με βροχές. Όσο γυρίζει η γη, σ’ οποιοδήποτε χρώμα και γλώσσα, θα είναι ο λόγος για να βρισκόμαστε ο ένας κοντά στον άλλο. Η ανάγκη πάντα θα γίνεται ιστορία, όπως έγραψε ο Άλκης Αλκαίος, και αυτή έχει όλες τις σελίδες της γραμμένες από κάποιους ξεχασμένους και αφανείς. Από ανθρώπους που χάρισαν τη ζωή τους για να ρίξουν μια σταγόνα ομορφιάς στον άνθρωπο. Για να είναι η μνήμη σπόρος για τον αυριανό καρπό.

Τα τελευταία χρόνια έρχεστε αντιμέτωπος με τον πόνο των ανθρώπων και δη των παιδιών, όντας ασχολούμενος ως κοινωνιολόγος, σε Δομή Ασυνόδευτων Προσφυγόπουλων. Ο πόνος, η απόγνωση, αλλά και το θάρρος να κρατηθούν όρθια και να προχωρήσουν στην ζωή, αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για εσάς;

Οι ταλαιπωρίες των ανθρώπων, ο ξεριζωμός, η ξενιτιά, η προσφυγιά, ήταν ζητήματα που με άγγιζαν ανέκαθεν και πιστεύω πως αυτό δεν οφείλεται αποκλειστικά σε βιωματικούς παράγοντες, αλλά και σε μια ευρύτερη κατανόηση της κοινωνικής πραγματικότητας.

Ο Όσκαρ Ουάιλντ είπε πως «είμαστε όλοι μέσα στον βούρκο, όμως μερικοί από εμάς κοιτάζουμε τ’ άστρα». Είναι άξια αναφοράς η κάθε προσπάθεια να αλλάξεις κάτι προς το καλύτερο, να ανοίξεις τα φτερά σου κι ας πνέουν όλοι οι άνεμοι εναντίον σου.

Ζώντας το προσφυγικό τα τελευταία χρόνια, μ’ έναν τόσο ευάλωτο πληθυσμό όπως τα παιδιά, ξανάγινα και ΄γω παιδί.

Ποτέ μου δεν ξέχασα τα πρώτα βήματα και κάτι που μου μάθανε: Βοήθα όσο μπορείς αλλά περισσότερο προσπάθησε να μην βλάψεις.

Θα δανειστώ τους στίχους του Κ. Βάρναλη από το ποίημα «Μοιραίοι»: «Φταίει το ζαβό το ριζικό μας! Φταίει ο Θεός που μας μισεί! Φταίει το κεφάλι το κακό μας! Φταίει πρώτ’ απ’ όλα το κρασί!». Για το Χρήστο Γρηγορίου, τι φταίει και φτάσαμε ως εδώ ως χώρα κι ως κόσμος μετά τα όσα δεινά βλέπουμε να διαδραματίζονται καθημερινά γύρο μας (φτώχεια, πόλεμοι, οικονομική κρίση, προσφυγιά);

Κάποιο φως θα καίει. Απ’ τον Άη Στράτη και τη Μακρόνησο θα ξεπηδάει στη Ρούμελη και στον Κόζιακα. Απ’ τη μια άκρη της γης στην άλλη.

Το φως που καίει θα γαληνεύει εκείνα τα μονοπάτια που ‘μείναν μοναχά και θα οδηγεί τον χαμένο σκοπό σε βήματα που ερωτεύτηκε. Και οι «Μοιραίοι» του μεγάλου Κώστα Βάρναλη θα αναδυθούν απ’ αυτό και θα μιλήσουν.

Μοιρολατρία, ανέχεια, εγκατάλειψη κάθε προσπάθειας αντίδρασης, δειλία και απουσία βούλησης, ιδιοτέλεια συνθέτουν τις σημερινές κοινωνίες υποταγμένες σ’ ένα σάπιο σύστημα που ταΐζουμε με τις ζωές μας και μας ταΐζει παραμύθι. Αλίμονό μας αν δεν αντιληφθούμε εγκαίρως ότι η εκμετάλλευση από άνθρωπο σε άνθρωπο, θα μας αφανίζει σιγά σιγά.

Έλκετε την καταγωγή σας από το νομό Τρικάλων και το Κεραμίδι του Δήμου Φαρκαδόνας; Επισκέπτεστε συχνά την γενέθλια γη;

Ναι, έζησα στο Κεραμίδι ως τα δεκαοχτώμισί μου. Μετά στην Αθήνα για σπουδές όπου διαμένω ακόμη. Αλλά εκεί είναι η βάση, στο χωριό. Δεν το επισκέπτομαι απλά, αλλά ζω την κάθε στιγμή κάθε φορά που πάω και τα τελευταία δέκα και πλέον χρόνια πιο συχνά από παλιότερα. Είναι οι μυρωδιές και οι μνήμες παράφορες, με γυρίζουν στα παιδικά μου χρόνια. Η μπάλα, οι φωνές, το δημοτικό σχολείο, τα ποδήλατα, το ποτάμι, τα χωράφια και οι εναλλαγές των εποχών που χρωμάτιζαν τον παιδικό νου με τα πιο όμορφα ταξίδια.

Η εφηβεία, οι αθώοι έρωτες και οι παππούδες στα καφενεία.

Έχει αλλάξει πια το τοπίο, φύγαν οι μεγάλοι για αλλού και οι μικρότεροι για την τύχη τους. Εμείς οι μικρότεροι τώρα μεγαλώσαμε, αλλά πάντα θα είμαστε εκεί!

Μέσα από τα ποιήματά σας, στην παρούσα έκδοση, αντιλαμβανόμαστε ότι ο Χρήστος Γρηγορίου, οικοδομεί την δική του Ιθάκη. Κλείνοντας πως ονειρεύεστε ή πως έχετε ονειρευτεί την δική του Ιθάκη;

Το δικαίωμα στο όνειρο είναι αναφαίρετο.

Έτσι ο καθένας μας το χτίζει με ό,τι μνημονεύεται και όπως το οραματίζεται.

Τη δική μου Ιθάκη τη χτίζω κάθε μέρα έτσι ώστε κάποια στιγμή να βρει τον δρόμο του ο χαμένος, το σπίτι του ο ξένος και την αγάπη ο μοναχός. Ποιος ξέρει;

Αν βρουν τη χαρά τους αυτοί, θα το πουν και σε άλλους, και σε άλλους, και σ’ άλλους.

Και ίσως πλημμυρίσει η γη ανθρώπους χαρούμενους. Ποιος τότε δεν θα έχει την Ιθάκη του;

---